Oedeemfysiotherapie

Oedeem is een abnormale ophoping van vocht, als gevolg van een verstoord evenwicht tussen aan- en afvoer van vocht. Dit uit zich in een gevoel van spanning of stuwing van de huid, een zwaar gevoel en toename van de omvang van het lichaamsdeel. Oedeemtherapie kan met verschillende methoden het oedeem verminderen, progressie van het oedeem tegengaan, eventuele huidproblemen voorkomen, verbeteren van mogelijke functiestoornissen en het leren omgaan met oedeem.

Het lymfesysteem maakt deel uit van de totale circulatie in ons lichaam. Het lymfesysteem is onder andere verantwoordelijk voor het transport en de afvoer van vocht en grotere moleculen, zoals eiwitten, die niet door de bloedvaten opgenomen kunnen worden. Bij beschadiging van het lymfesysteem wordt de afvoer van het vocht belemmerd en hoopt het vocht zich op in ons lichaam en is er sprake van oedeem.

Naast een beschadiging van het lymfesysteem kan er een ophoping van vocht ontstaan als gevolg van een (tijdelijke) vergrote aanvoer van vocht in het weefsel. Het lymfesysteem kan dan overbelast raken en is niet langer in staat het vocht op te nemen en te vervoeren.

Er zijn verschillende vormen van oedeem te onderscheiden. Namelijk veneus oedeem, lymfoedeem en lipoedeem, hieronder zijn deze drie vormen omschreven.

Veneus oedeem kan ontstaan als gevolg van veneuze insufficiëntie. Dit wil zeggen dat het veneuze systeem, de aders, niet goed functioneren. Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van trombose of een verzwakte vaatwand van de bloedvaten. Als gevolg hiervan verhoogd de druk in de aders en wordt er vocht en eiwitten vanuit het bloedvat in het weefsel geperst. Er is dus sprake van een (tijdelijke) vergrote aanvoer van vocht.

Lymfoedeem kan ontstaan wanneer er sprake is van een beschadiging of een fout in de aanmaak van het lymfestelsel. De transportcapaciteit van het lymfesysteem is verminderd en het vocht kan niet effectief of voldoende vervoerd en afgevoerd worden.

Lymfoedeem kan aangeboren zijn (primair lymfoedeem) of verworven als gevolg van een andere aandoening (secundair lymfoedeem). Bekende vormen van secundair lymfoedeem zijn het armlymfoedeem, bij vrouwen na een borstoperatie en okselklierdissectie en beenlymfoedeem na bijvoorbeeld een gynaecologische operatie. Patiënten die na een dergelijke operatie radiotherapie en/of chemotherapie ondergaan, hebben een grotere kans op het ontwikkelen van lymfoedeem.

Lipoedeem betekend letterlijk een ophoping van vocht en vet. Lipoedeem is een chronische aandoening die voornamelijk bij vrouwen voorkomt. In de meeste gevallen komt lipoedeem symmetrisch voor op de heupen en de benen. Opvallend hierbij is dat de voeten slank blijven. Bij lipoedeem is het aantal vetcellen in het weefsel te groot. Omdat er niet echt sprake is van oedeem is de term lipohypertrofie meer op zijn plaats. Door het grote aantal vetcellen kan er druk ontstaan op de bloed- en lymfevaten, waardoor er problemen kunnen ontstaan in de aanvoer en afvoer van vocht. Daardoor kan in de loop der tijd een combinatie ontstaan van lipoedeem en lymfoedeem ook wel lymfo-lipoedeem genoemd. Vaak worden bij patiënten met lipoedeem andere klachten gezien zoals moeheid, pijn bij aanraking van de huid en snelle overbelasting. Vaak is men zich dit niet eens bewust.